Wśród drzew i krzewów, tworzących żywopłoty polne, niewymagających formowania (niewielkie formowanie swobodne), występują odmiany dziko rosnące, takie jak: bez dziki, klon, grab, leszczyna, trzmielina, szakłak, kruszyna, kalina. Dawniej gęsto tworzone szpalery z tych roślin służyły za ogrodzenia na pastwiskach, pełniły rolę obronną (kolczaste krzewy), stanowiły wiatrochrony, surowiec na opał, liście wchodziły w skład kompostownika.
Żywopłot składający się z roślin liściastych, odznacza się ciekawą kolorystyką i różnorodnością (w przeciwieństwie do monotonii form iglastych), kolorowe owoce sprawiają, że jest miejscem odwiedzanym przez ptaki i owady. Żywopłot swobodny pełni funkcje estetyczne, chroni przed hałasem i zanieczyszczeniami, zapewnia prywatność.
Klon polny (Acer campestre) jest to drzewo z rodziny klonowatych (Aceraceae), dochodzące do 3-4 metrów, ale można je przycinać zimą tworząc krzew. Paklon wymaga gleby wapiennej, rośnie w lasach z domieszką dębów, grabów, buków, lubi półcień, toleruje suszę i jest odporny na zanieczyszczenia.
Drzewo to kwitnie w maju, po rozwinięciu się liści klapowanych lecz stosunkowo mniejszych niż u innych drzew z tego gatunku) dochodzących do 10 cm długości; powstają baldachy zielono-żółte z kwiatami obupłciowymi, z których tworzą się owoce, a jesienią nasiona zaopatrzone w skrzydełka (rozsiewanie się przez wiatr–anemochoria). Sadzonki sadzi się wiosną w odstępach od 1 do 2 m (szczepienie późnym latem lub wysiew w lutym i marcu).
Bez dziki czarny (Sambucus nigra) należący do rodziny przewiertniowatych (Caprifoliaceae), występuje w formie silnie rozrośniętego krzewu lub drzewa (jeśli jest przycinane) na glebach zasobnych w składniki pokarmowe i azot, na skraju lasów. Tworzy liście dłoniaste do 25 cm długości, 5-7 częściowe, ząbkowane, liczne białe baldachy (o średnicy 20 cm) o silnie pachnących i trujących kwiatach (jadalnych po wysuszeniu lub gotowaniu), także czarnych owocach, również trujących, (ulubione menu ptaków, kur, nadające się do wyrobu konfitur i soków), o dużej zawartości witaminy C (roślina lecznicza, posiadała szczególne znaczenie u ludów pradawnych).
Bez sadzony w ogrodach odstrasza norniki, myszy i krety, rozmnaża się wegetatywnie ze zdrewniałych pędów w okresie letnim (odstępy przy sadzeniu: od 60 cm do 1m). Innym gatunkiem z tej rodziny jest kalina koralowa (Viburnum opulus) będąca krzewem od 3 do 4 m wysokości, rosnąca w zaroślach, nad brzegami rzek. Liście tej rośliny wielkości 10 cm, są trójklapowane i ząbkowane z licznymi włoskami. Z białych, pachnących kwiatów tkwiących w baldachach (po kwitnieniu krzew można lekko przyciąć) powstają we wrześniu czerwone, trujące jagody ("korale"). Specyficzny zapach nadaje owocom kwas walerianowy a ze względu na obecność pektyn nadają się one po przegotowaniu (lub przemrożeniu) na przetwory. Kora kaliny ma zastosowanie w ginekologii. Rozmnaża się przez pędy wierzchołkowe lub boczne (ukorzeniacz), w odstępach przy sadzeniu od 60 do 80 cm.
Grab pospolity (Carpinus betulus) z rodziny brzozowatych (Betulaceae) występuje w lasach liściastych i mieszanych, często rośnie w pobliżu dębów na glebach wapiennych. Gatunek ten może tworzyć drzewo silnie rozgałęzione, dochodzące do 30 m wysokości, liście do 8 cm długości, piłkowane.
Z kwiatów rozdzielnopłciowych, zebranych w kotki powstają grona z orzeszkami (zaopatrzonymi w organ lotny) o ciekawym zwisającym kształcie, które po wysuszeniu tracą zielony kolor i brunatnieją. Grab sadzonkuje się między listopadem a marcem w odstępach od 80 cm do 1 m. Innym gatunkiem z rodziny brzozowatych jest Leszczyna pospolita (Corylus avellana) o pokroju krzewu, dochodzącego do 5 m wysokości. Rośnie na glebach kwaśnych, jednakże toleruje też wapienne. Posiada liście półokrągłe z ząbkami i włoskami, kwitnie na początku lutego, kiedy to wytwarza kwiaty męskie (kotki) i żeńskie (nitkowate). Leszczyna to roślina miododajna, jej orzechy są cennym źródłem pokarmu dla wielu zwierząt a drewno jest surowcem do wyrobu różdżek, stosowanych w radiestezji. Drzewo to rozmnaża się z odrośli w okresie wiosennym, w odstępach około 1m.
Trzmielina zwyczajna (Euonymus europaea) należąca do rodziny dławiszowatych (Celastraceae) rośnie w postaci krzewu gęsto ulistnionego o kanciastych gałęziach, osiągając 4 m wysokości, w lasach liściastych i mieszanych.
Roślina posiada liście owalne, piłkowane, zaostrzone, jesienią przybierające kolor czerwony, zakwita w maju tworząc kwiaty zielonawe skupione w baldachach, z których to powstają charakterystyczne różowo-karminowe owoce-torebki. Nasiona w osnówce są trujące, przemrożone stanowią pożywienie dla takich ptaków jak jemiołuszki i drozdy. Trzmielinę sadzi się latem przez sadzonki (w odstępach 60-80 cm) lub wiosną przez nasiona.
Szakłak pospolity (Rhamnus catharticus), pochodzący z rodziny szakłakowatych (Rhamnaceae) jest to kolczasty krzew lub drzewo (może osiągnąć 5 m wysokości) mające gałęzie i korę o jasnym odcieniu. Wiosną szakłak, zwany też ciernistym, wypuszcza owalne i piłkowane liście (w przeciwieństwie do blisko spokrewnionej kruszyny, często z nim mylonej) o długości 5 cm.
Na przełomie maja i czerwca formują się niepozorne i jasno zielone kwiatki skupione w grona, przekształcające się jesienią w czarnogranatowe jagody w środku zielone, mające właściwości przeczyszczające (jak również owoce kruszyny). Oba gatunki, szakłak i kruszyna, nie wymagają gleby żyznej, rozmnażają się przez zdrewniałe pędy lub nasiona, sadzonki zasadza się w odstępach: 60-80 cm.
Młode drzewa i krzewy (3-letnie) wchodzące w skład żywopłotu należy przyciąć powyżej 20 cm, dzięki temu będą bardziej rozłożyste w dolnej ich części (dalsze ich przycinanie może być minimalne, polegające na usuwaniu uschłych lub nieforemnych gałęzi). Krajowe gatunki roślin dostępne w szkółkach są odporne na choroby i łatwo się je uprawia, można sadzić je w wielu rzędach w kombinacjach z gatunkami zagranicznymi (np. w szachownicę) tj. pigwowiec, wawrzyn itp., dobierając kolor owoców i kwiatów, a także liści.