Irys (kosaciec) w ogrodzie - kwiaty, gatunki, odmiany, uprawa

Irys kosaciecIrysy, czyli kosaćce to łatwe w uprawie i bardzo dekoracyjne rośliny ogrodowe, które dostępne są w ogromnej ilości gatunków i odmian różniących się między sobą siłą wzrostu oraz kolorem kwiatów. Znanych jest ponad 300 różnych wariantów tych pięknych roślin. Większość z nich rośnie w strefie klimatu umiarkowanego półkuli Północnej. W Polsce w naturze występują 4 gatunki - są to kosaciec bezlistny, trawolistny, syberyjski i żółty. Dowiedz się, jakie są zasady uprawy i pielęgnacji irysów w ogrodzie.

Wiele gatunków oraz mieszańców kosaćców jest uprawianych jako rośliny ozdobne. Te niezwykłej urody kwiaty są bardzo uniwersalne. Bez trudu znajdziemy gatunki zarówno na wilgotne, jak i bardziej suche stanowiska, a mnogość wariantów kolorystycznych tych roślin, sprawia, że można je wkomponować w każdą aranżację ogrodu. Będą wyglądać pięknie zarówno w ogrodzie naturalistycznym oraz wiejskim, jak i w takim urządzonym w stylu klasycznym czy nowoczesnym. Świetnie komponują się z innymi roślinami kwitnącymi, ale również z trawami, zielonymi bylinami, ziołami oraz krzewami ozdobnymi.

Irysy (kosaćce) w ogrodzie - byliny o pięknych kwiatach

Kosaciec  to roślina z rodziny kosaćcowatych Iridaceae o szablastych równowąskich długich liściach w soczyście zielonym kolorze. Termin kwitnienia irysów zależy od gatunku i odmiany. Wczesne rośliny zakwitają już nawet w lutym, a późne kwitną dopiero w lipcu, jednak większość odmian zakwita w terminie wiosennym w kwietniu.

W zależności od gatunku u irysów organami spichrzowymi mogą być kłącza, bulwy lub niewielkie cebulki.

Kwiaty irysów

Rośliny te posiadają zjawiskowo piękne kwiaty. Są one duże - osiągają od 5 do 15 cm wysokości oraz 6-18 cm średnicy. Ich budowa jest bardzo charakterystyczna - występują bródkowe oraz bezbródkowe.

Kwiaty irysa

Kwiaty irysa

  • U tych pierwszych zewnętrzne działki kielicha są poziome lub lekko odgięte w górę, a wzdłuż ich głównego nerwu można zauważyć wyraźnie widoczne włoski zwane bródką;
  • Z kolei u bezbródkowych zamiast tych włosków występuje barwy pasek, który najczęściej jest koloru brązowego lub żółtego.

W obu typach kwiatów wewnętrzne działki kielicha wznoszą się, tworzące charakterystyczną kopułę.

Gatunki i odmiany irysów

Przyjrzyjmy się najciekawszym odmianom irysów.

1. Irysy do uprawy przy zbiornikach wodnych

Do kosaćców, które preferują stanowiska wilgotne i można je posadzić na wilgotnych rabatach lub w pobliżu ogrodowych zbiorników wodnych należą:

  • kosaciec japoński (Iris ensata), na przykład odmiana Rose Queen o fioletowo-różowych kwiatach;
  • Irys japoński

    Irys japoński

  • kosaciec mlecznobiały (Iris haematophylla);
  • kosaciec syberyjski (Iris siberica), na przykład w pięknej różowo-liliowej odmianie Pink Parfait;
  • kosaciec żółty (Iris pseudacorus).

2. Kosaćce do uprawy na stanowiskach słonecznych o umiarkowanej wilgotności

Wiele gatunków i odmian doskonale czuje się również na rabatach i kwietnikach ze świeżym żyznym, ale nie bardzo wilgotnym podłożem. Rośliny te pięknie kwitną w miejscach słonecznych, ale poradzą sobie także w półcieniu.

Do tej grupy zaliczamy takie kosaćce jak:

  • kosaciec fałszywy (Iris spuria);
  • kosaciec pstry (Iris variegata);
  • kosaciec trawolistny (Iris graminea).

Znajdziemy tutaj także bardzo dużo odmian kosaćców mieszańcowych jak na przykład:

  • Black Night - o bardzo ciemnych niemalże czarnych kwiatach;
  • Calling Cadence - w kolorze burgundowej czerwieni oraz żółtym;
  • Christmas Eve - w kolorze biało-żółtym;
  • Crooked Little Smile - o żółtych i niebieskich płatkach;
  • Embrace Me - piękna różowa odmiana;
  • Ghost Train w bardzo ciemnym granatowy kolorze;
  • Hamburger Night - miniaturowy, w kolorze lawendowym;
  • Harbiur Blue - o pięknych błękitno-liliowych kwiatach;
  • Joyful Journey w kolorze pomarańczowo-żółtym;
  • Irys - odmiana Joyful Journey

    Odmiana kosaćca - Joyful Journey

  • Skiers Delight - śnieżnobiała odmiana.

Irysy - uprawa i pielęgnacja

Optymalne warunki uprawy w znacznej mierze zależą od ich gatunku oraz odmiany. Jedne rośliny będą preferować stanowiska bardziej wilgotne, inne nieco mniej, ale wszystkie gatunki łączy wiele wspólnych cech. Przyjrzyjmy się więc bliżej zasadom uprawy tych pięknych kwiatów.

1. Stanowisko dla irysów
Zdecydowanie preferują stanowiska słoneczne, ale większość odmian doskonale poradzi sobie także w półcieniu, a niektóre nawet w głębszym cieniu.

2. Gleba dla kosaćców
W stosunku do podłoża istnieją duże różnice gatunkowe. Rośliny te najczęściej preferują żyzną, dobrze napowietrzoną glebę o niezbyt kwaśnym odczynie. Na bardziej suche stanowiska z przepuszczalnymi ciepłymi glebami bez nadmiaru wilgoci nadają się gatunki bródkowe, fałszywe i żyłkowane. Z kolei o wiele bardziej wilgotne stanowiska preferują na przykład gatunki: żółte oraz syberyjskie.

3. Irysy - sadzenie
Kłącza lub cebule z reguły sadzi się od końca sierpnia do końca października, aby zdążyły się jeszcze przekorzenić przed nastaniem zimy, jednak możliwe jest także wiosenne sadzenie w marcu. Odmiany kłączowe sadzimy płytko, tak, aby kłącze było lekko przykryte podłożem. W przypadku roślin cebulowych sadzimy cebulki na głębokość około 10 cm. Warto wskazać, że byliny te mogą zimować w ziemi.

4. Kosaciec - podlewanie i nawożenie
Większość roślin preferujących suchsze stanowiska jest odporna na czasowy niedobór wody. Podlewamy więc je jedynie w przypadku dużych upałów lub długotrwałej suszy. Z kolei odmiany rosnące w miejscach podmokłych przeważnie wcale nie wymagają nawadniania. Może być to konieczne jedynie podczas naprawdę dużych upałów, gdy nawet wilgotne i podmokłe tereny wysychają. W przypadku nawożenia: przed sadzeniem warto podłoże wymieszać z odrobiną kompostu. W czasie sezonu wegetacyjnego można zasilić rośliny kilkukrotnie nawozem naturalnym w postaci biohumusu.

5. Rozmnażanie irysów
Bardzo łatwo się je rozmnaża. Te cebulowe po prostu same tworzą nowe cebule w gruncie, dlatego z roku na rok jest ich coraz więcej. Z kolei te kłączowe można z łatwością rozmnożyć poprzez podział kłącza. Najlepiej zrobić to pod koniec lata. Podzielenie roślin korzystnie wpływa na ich kwitnienie. Warto więc robić to regularnie co 3-4 lata.

Tytułowe rośliny nigdy nie wychodzą z mody. Dla ich ponadczasowej urody zawsze znajdzie się miejsce w ogrodzie, niezależnie od aktualnych trendów w projektowaniu zieleni. Rośliny te możemy z powodzeniem uprawiać nie tylko w ogródku, ale również w dużych pojemnikach (donicach lub skrzyniach) na balkonach i tarasach. Pamiętajmy jednak, że w uprawie pojemnikowej irysy mogą nie przezimować na zewnątrz, ponieważ ich system korzeniowy nie jest chroniony wystarczającą ilością podłoża, dlatego należy na zimę przenieść donice do chłodnego pomieszczenia.

Komentarze