Gladiole (mieczyki) to jedne z najpopularniejszych roślin cebulowych kwitnących późną wiosną i latem. Wielu z nas pamięta je z babcinych wiejskich ogrodów. Te piękne rośliny nadają się jednak nie tylko do uprawy ogrodowej w gruncie, ale również do posadzenia w skrzynkach lub donicach na balonie. Gladiole są bardzo lubiane nie tylko ze względu na swoje duże piękne kwiaty i mnogość odmian kolorystycznych, ale również ze względu na łatwość uprawy oraz odporność na choroby i szkodniki. Dowiedz się, jakie są gatunki i odmiany mieczyków oraz jak uprawiać gladiole?
Tytułowe rośliny swoją nazwę zawdzięczają długim, szablastym i zaostrzonym na końcach liściom przypominającym wyglądem miecze. Są znane i uprawiane już od czasów starożytnych, kiedy to były uprawiane nie tylko jako rośliny ozdobne, ale także wykorzystywano ich bulwy w celach spożywczych. Bulwom tych roślin przypisywano także właściwości magiczne i używano ich jako amuletów. Wojownicy nosili je na szyi, aby ochronić się przed śmiercią i zapewnić zwycięstwo w walce.
Mieczyki, gladiole - niezwykłe letnie kwiaty cebulowe
Mieczyki (Gladiolus) to rośliny należące do rodziny kosaćcowatych Iridaceae, które dziko występują w Afryce, rejonie Morza Śródziemnego, na Bliskim Wschodzie oraz na zachodzie Syberii. Znanych jest aż 250 różnych gatunków tej rośliny. W Polsce dziko występują zaledwie dwa z nich: błotny oraz dachówkowaty. Dzikie gatunki dorastają maksymalnie do wysokości 60 cm, natomiast ogrodowe (hybrydy) mogą osiągać wysokość aż do 150 cm. Wyrastają one z bulw lub cebul.
Liście gladioli
Liście są długie, sztywne i zaostrzone na końcach. Ich unerwienie jest równoległe.
Liście mieczyka
Kwiaty mieczyków
Kwiaty są duże i wyrastają w sposób dwubocznie symetryczny na kłosowych kwiatostanach. Warto wspomnieć, że te rośliny dostępne są w bardzo wielu odmianach różniących się wielkością, wyglądem oraz kolorem. Znajdziemy wśród nich takie kolory, jak:
- białe,
- żółte,
- pomarańczowe,
- różowe,
- jasno i ciemnoczerwone,
- fioletowe,
- a nawet brązowawe i prawie czarne.
Kwiaty gladioli
Mieczyki - gatunki i odmiany
Rośliny te bardzo łatwo się krzyżuje, stąd ogromna liczba wyhodowanych odmian - jest ich ponad 5000. Przede wszystkim możemy je podzielić na:
- dzikie - dzikorosnące różnią się zdecydowanie od hybrydowych odmian uprawnych. Przede wszystkim są to rośliny odporne na zimno, których bulwy zimują w gruncie. Osiągają one maksymalnie 60 cm wysokości, a ich drobne lejkowatego kształtu kwiaty są rozmieszczone luźno na łodydze. Okres ich kwitnienia przypada na maj oraz czerwiec;
- miniaturowe - ta grupa obejmuje rośliny o wysokości zaledwie od 45 do 60 cm, których kwiatuszki mają średnicę 5-6 cm i tworzą kwiatostan liczący 14-16 elementów. Płatki mają kształt trójkątny lub pierwiosnkowy i często są pofalowane;
- motylkowe - rośliny należące do tej grupy są już nieco wyższe. Dorastają do 60-90 cm. Ich kwiatuszki są duże - mają średnicę od 5 do 10 cm i są gęsto osadzone na łodydze. Ta grupa swoją nazwę zawdzięcza charakterystycznemu wyglądowi kwiatów - w ich gardzieli jest wyraźnie widoczna jasna plamka, co sprawia, że przypominają wyglądem motyle;
- pierwiosnkowe - są wysokości od 45 do 90 cm i mają kwiaty o średnicy 8 cm. Są one luźno rozmieszczone na łodydze. Górny płatek jest charakterystycznie wygięty ku przodowi. Ten gatunek jest łatwe w uprawie i świetnie sobie radzi rosnąć bez podpór;
- wielkokwiatowe - w tej grupie znajdziemy najwyższe odmiany - osiągają aż od 90 do aż 150 cm wysokości i mają bardzo długi kwiatostan. Może od mieć od 40 do 90 cm długości, a pojedyncze egzemplarze mają średnicę od 11 do 18 cm i cechuje je trójkątny kształt. Ta bardzo wysoka grupa zawsze wymaga podpór.
Spośród powyższych grup jedynie dzikie mogą zimować w gruncie. W przypadku całej reszty konieczne jest wykopanie cebul na zimę.
Odmiana mieczyka: Cindy
Gladiole do uprawy ogrodowej
Jeśli nie chcemy tego robić, to oprócz dzikich gladioli, warto zainteresować się uprawą jeszcze kilku zimotrwałych gatunków, które mogą zimować w ogrodzie. Są to:
- mieczyk bizantyjski (Gladiolus byzanticus) - o delikatnych różowych kwiatach pojawiających się w maju oraz czerwcu;
- mieczyk dachówkowaty (Gladiolus imbricatus), który kwitnie w czerwcu na różowo lub fioletowo;
- mieczyk włoski (Gladiolus italicus) - o różowo-purpurowych kwiatach zakwitających pomiędzy majem a lipcem.
O ile w uprawie ogrodowej w gruncie sprawdzą się właściwie wszystkie rodzaje i odmiany, to do uprawy pojemnikowej na balkonach i tarasach najlepiej wybrać odmiany niskie lub średniej wysokości. Najlepiej sprawdzą się takie, dorastające maksymalnie do 100 cm wysokości.
Odmiana gladioli: Tinkerbell
Odmiany mieczyków idealne do uprawy pojemnikowej
- Cindy - piękny motylkowa odmiana, której kwiatuszki są jasnoróżowe z czerwoną i kremową plamą;
- Columbine - pierwiosnkowy o biało-różowych kwiatach;
- Condor Pasa - niska odmiana o bardzo efektownych kwiatach w biało-lawendowym kolorze,
- Dingadong - bardzo oryginalna, o rzadko spotykanym zielonym kolorze kwiecia;
- Georgette - motylkowy, o jasnopomarańczowych kwiatuszkach z żółtym środkiem;
- Melody - piękny, o różowych kwiatuszkach z czerwoną plamką;
- Prins Claus - karłowaty, o pięknych białych kwiatach z malinową plamką;
- Tinkerbell - niski motylkowy, o falistych żółtych kwiatuszkach z czerwoną plamką i pomarańczowym brzegiem płatka;
- White City - pierwiosnkowy, o śnieżnobiałym kwiecie;
- Whitney - motylkowy, o drobnym kwiecie w urzekającym łososiowo-różowym kolorze z amarantową plamką na płatkach.
Kwiaty mieczyka - odmiana Prins Claus
Gladiole - uprawa i pielęgnacja
Uprawa tej rośliny nie jest trudna, ale aby ładnie kwitła, warto zapewnić jej optymalne warunki wzrostu. Przyjrzyjmy się więc bliżej wymaganiom uprawowym.
1. Stanowisko dla mieczyków
Uwielbiają one słońce, dlatego będą się najlepiej czuły na stanowisku słonecznym, ciepłym i osłoniętym od silnych wiatrów. Dotyczy to zarówno uprawy ogrodowej, jak i balkonowej. W przypadku wysokich odmian najlepiej posadzić rośliny przy ścianie budynku, przy płocie lub ogrodzeniu albo zapewnić im odpowiednie podpory.
2. Podłoże dla gladioli
Preferują one przepuszczalne, próchniczne, umiarkowanie wilgotne podłoże, które jest dosyć zasobne w składniki pokarmowe i o neutralnym odczynie. Jeśli gleba w naszym ogrodzie jest bardzo lekka i uboga, wówczas przed sadzeniem mieczyków warto wymieszać ją z nawozem naturalnym w postaci kompostu. Z kolei w przypadku gleb cięższych i bardziej zbitych wskazane jest wymieszanie ziemi z piaskiem oraz zastosowanie warstwy drenażowej, która uchroni cebule przed nadmiarem wilgoci i gniciem. W przypadku uprawy pojemnikowej na balkonach lub tarasach możemy zastosować zwykłą ziemię kwiatową - dostępną w każdej kwiaciarni. Koniecznie jednak na dno donicy lub skrzynki wyłóżmy 2-3 cm warstwę drenażu w postaci żwirku albo keramzytu.
3. Mieczyki - sadzenie
Większość popularnych odmian jest wrażliwa na mróz, dlatego sadzenie cebul i bulw powinno się odbywać wiosną, gdy minie już ryzyko przygruntowych przymrozków lub wczesnym latem, czyli w połowie maja lub w czerwcu. Odmiany później kwitnące można jeszcze sadzić na początku lipca. Cebulki flancujemy na głębokość 8-10 cm w odstępach 10-15 od siebie. Jeśli podłoże w naszym ogrodzie jest bardzo lekkie i luźne, wówczas warto zasadzić cebule nieco głębiej, aby dobrze trzymały się w podłożu i nie były wywracane przez wiatr.
Gladiole w ogrodzie
4. Podlewanie i nawożenie gladioli
Rośliny te nie lubią zarówno przelewania, jak i przesuszenia. Najlepiej podlewać je 2-3 razy w tygodniu umiarkowaną ilością wody. Przy czym w uprawie gruntowej, w dobrej jakości glebie, z reguły wystarczy rzadsze podlewanie, a w lekkim piaszczystym podłożu lub w uprawie doniczkowej rośliny trzeba nawadniać nieco częściej. Oczywiście potrzeby wodne rosną w czasie długotrwałych upałów i okresów suszy - wtedy nawet codzienne podlewanie może okazać się konieczne. Nawożenie możemy ograniczyć tylko do wymieszania podłoża z kompostem przed posadzeniem cebul lub bulw. To zapewni roślinom wystarczającą ilość składników pokarmowych do wzrostu i kwitnienia.
5. Rozmnażanie i zimowanie tytułowej rośliny
Najczęściej rozmnażamy te rośliny z bulw lub cebulek przybyszowych, które sadzi się do gruntu lub do doniczek albo skrzynek balkonowych w okresie od maja do lipca. Możliwe jest jednak również rozmnażanie z nasion. Metoda ta jest stosowana przez profesjonalnych hodowców do selekcji nowych odmian. Amatorsko oczywiście również możemy rozmnożyć gladiole z zebranych z naszych własnych kwiatów nasion. Trzeba się jednak liczyć z tym, że uzyskane młode rośliny nie będą wyglądać tak samo, jak rośliny mateczne. Możemy jednak uzyskać bardzo ciekawą mozaikę cech i interesujące formy oraz kolory kwiatów. Nasiona wysiewamy już w lutym w domu w skrzynce lub doniczce. Kiełkują one w ciągu kilku tygodni. Siewki stawiamy w miejscu słonecznym, ale nie w silnym i bezpośrednim słońcu. Podlewamy je regularnie, lecz umiarkowanie - tak, aby podłoże w doniczce było stale lekko wilgotne. Po połowie maja możemy młode osobniki przesadzić na miejsce docelowe w ogrodzie lub na balkonie.
Choć mieczyki dobrze pielęgnowane rzadko chorują, to trzeba być świadomym, jakie szkodniki i choroby mogą je zaatakować. Na gladiolach mogą pojawić się szkodniki o nazwie wciornastki. Owady te nie lubią wilgoci, więc, aby zapobiec ich inwazji, możemy regularnie profilaktycznie spryskiwać liście mgiełką wody. Ponadto przy długotrwałych i silnych opadach deszczu lub zbyt obfitym podlewaniu rośli te są narażone na choroby grzybowe, takie jak: szara pleśń oraz zgnilizna twardzikowa. Szara pleśń objawia się plamami na liściach, a także gniciem cebuli i łodygi. Natomiast zgnilizna twardzikowa dotyka podstawy łodygi, gdzie pojawia się widoczna biała pleśń, a liście zaczynają żółknąć i brązowieć. Unikniemy chorób grzybowych sadząc te rośliny w przepuszczalnej ziemi bez zastojów wodnych i podlewając je umiarkowanie.