Przedplon, śródplon i poplon

Własna upraw warzyw do popularne hobby, które jednocześnie potrafi przynieść spore oszczędności domowemu budżetowi. Wiele warzyw, które są drogie, możesz wyhodować samodzielnie. Być może wydaje Ci się jednak, że Twoja działka lub przydomowy ogródek są za małe, by zapewnić wyżywienie Tobie i Twojej rodzinie. Wydajność niewielkiej przestrzeni uprawnej możesz jednak znacząco poprawić, siejąc przedplony i poplony.

Przedplon, śródplon i poplon - znaczenie pojęć

Być może zdarzyło Ci się już wcześniej spotkać z pojęciami takimi jak przedplon, śródplon, czy poplon, które często pojawiają się w poradnikach ogrodniczych.

Jako śródplon, lub inaczej plon główny, określa się wszystkie rośliny jadalne i przemysłowe, które mają dłuższy okres wegetacji, a które najczęściej wysiewa się w kwietniu lub w połowie maja, kiedy ustąpią pierwsze przymrozki. Można siać je bezpośrednio z nasion do gruntu lub wcześniej przygotować rozsady - niektóre można przygotowywać już w lutym. Śródplon to więc warzywa takie jak papryka, pomidor, ogórki, dynie, kabaczki, seler, marchew, a więc wszystko to, co daje plony po nieco dłuższym czasie oczekiwania.

Istnieją jednak rośliny, które mają znacznie krótszy okres wegetacji. Wysiane z nasion lub rozsady w marcu lub w kwietniu, bardzo szybko dają plony, które możesz zebrać, a po nich w tym samym miejscu zasiać możesz plon główny. Takie rośliny o krótkim okresie wegetacji siane wczesną wiosną to właśnie przedplon.

Poplon za to składa się z warzyw, które możesz wysiać po zbiorze plonu głównego, Niektóre z nich można wysiewać nawet w sierpniu, a zbierać można je czasami nawet do pierwszych przymrozków.

Warto przy tym wspomnieć, że niektóre rośliny nadają się świetnie zarówno na przedplon, jak i na poplon.

Zalety siania przedplonu i poplonu

Sianie przedplonu i polonu ma wiele zalet. Poza maksymalizacją plonów jest to też prosty i naturalny sposób na polepszenie jakości gleby. Niektóre rośliny zasiane jako przedplon wzbogacają ziemię w cenny azot. Inne spulchniają glebę. Do tego uprawa różnych warzyw po sobie na jednym terenie wzbogaca bioróżnorodność gleby.

Na co musisz uważać, siejąc przedplon lub poplon?

1. Planując ogród warzywny, masz zawsze bardzo duży wybór roślin, które możesz posadzić na danym miejscu przed plonem głównym lub po nim. Musisz jednak koniecznie pamiętać o tym, że na danym zagonie nie możesz zasiać dwa razy z rzędu tego samego warzywa, a do tego nie możesz nawet siać roślin z tej samej rodziny botanicznej. Musisz więc stosować tak zwany płodozmian.
2. Rośliny należące do tej samej rodziny mają zazwyczaj bardzo podobne wymagania co do składników odżywczych, a to oznacza, że siejąc dwukrotnie rośliny należące do tej samej rodziny, możesz spowodować zbyt duży pobór jednego z głównych makroelementów z gleby, przez co inne rośliny będą miały jego niedobór. Niektóre rośliny bowiem potrzebują przede wszystkim azotu, inne fosforu, a dla innych najważniejszy będzie potas.
3. Rośliny należące do tej samej rodziny są też zazwyczaj podatne na te same choroby, podczas gdy inne rośliny chorują na inne. Jeżeli dwa razy z rzędu posadzisz na zagonie to samo warzywo lub roślinę z tej samej rodziny, co poprzednia, to tym samym zwiększasz prawdopodobieństwo wystąpienia chorób roślin. Z tego powodu najlepiej zaplanować z wyprzedzeniem następujące po sobie uprawy roślin, rysując plan lub sporządzając tabelkę. Zawsze warto sprawdzić, do jakiej rodziny należy roślina, gdyż nie zawsze jest to oczywiste. Początkujący i amatorzy mogą na przykład nie wiedzieć, że rzodkiewka należy do roślin kapustowatych. To oznacza, że po niej nie powinny być siane inne rośliny kapustowate, w tym warzywa kapustne, takie jak rozmaite kapusty, brokuły, czy kalafiory. Po rzodkiewce musisz więc zasiać na przykład sałatę lub marchew, albo pomidory - każde warzywo z rodziny innej niż rośliny kapustne.

Jakie warzywa na przedplon?

Marzec i początek kwietnia to czas, w którym możesz zasiać całkiem sporo warzyw idealnych na przedplon.

Najpopularniejsza jest tu chyba rzodkiewka. Jest to roślina, która nie jest problematyczna w uprawie. Nie trzeba przygotowywać w jej przypadku rozsady, a więc nasiona można wysiać bezpośrednio do gleby, co robi się najczęściej z końcem marca. Rzodkiewki gotowe są do zbioru zazwyczaj już po czterech tygodniach. Takie odmiany rzodkiewki, jak "Polanka", "Krakowianka" czy "Rowa" najlepiej nadają się na przedplon, ale nic nie stoi na przeszkodzie, by wypróbować innych odmian przeznaczonych do wczesnego wysiewu - informacje o najlepszym do niego okresie znajdziesz zawsze na opakowaniu nasion lub na stronie ich producenta.

_Rzodkiew

Z końcem kwietnia lub z początkiem marca możesz też wsadzić w grunt sałaty, ale tutaj musisz już przygotować w domu rozsadę - można to robić już nawet w lutym. Po 5-7 tygodniach od umieszczenia sadzonek na zagonie możesz cieszyć się już smaczną sałatą. Nie czekaj jednak z jej zbiorem zbyt długo, gdyż wtedy stanie się ona gorzka. Miłośnicy sałaty na przedplon najczęściej wysiewają odmiany takie jak "Królowa majowych", "Justyna", "Syrena",

Doskonałym wyborem na przedplon jest też koper, którego nasiona można wysiewać bezpośrednio do gruntu z końcem marca lub początkiem kwietnia, "aby po czasie wynoszącym 4-6 tygodni móc przeprowadzić już zbiór tego aromatycznego zioła. Odmiany takie jak "Lukullus" lub "Szmaragd' najlepiej nadają się na przedplon.

Popularnym wyborem jest też szpinak, który na przełomie marca i kwietnia możesz wysiewać bezpośrednio z nasion do gruntu. Kiedy minie 6-8 tygodni, pyszne liście gotowe są już do zbioru. Jeżeli jest Ci jednak do niego spieszno, możesz w lutym zacząć przygotowywać rozsady, które umieszczone na zagonie w marcu dadzą Ci plon jeszcze w tym samym miesiącu. Szpinak dobrze znosi niższe temperatury i przymrozki.

Nieco mniej popularnym wyborem, na przedplon, jest roszponka, którą na przełomie marca i kwietnia można wysiać do gruntu z nasion. Nie jest to może warzywo bardzo popularne, ale ma swoich amatorów, a plon daje po ośmiu tygodniach od wysiewu nasion.

Zaledwie 6-8 tygodni będziesz musieć czekać też na kalarepę, której popularność mocno wzrosła w ostatnim czasie. W jej przypadku konieczne będzie przygotowanie rozsady. "Delikates biała" i "Wiedeńska biała" to najpopularniejsze jej odmiany sadzone jako przedplon.

Miłośnicy cebulki dymki, która tak wspaniale urozmaica rozmaite potrawy, również wybierają ją na wczesne uprawy. Tym, którzy się tak doskonale nie orientują w ogrodowych robotach, warto uświadomić, że dymka nie jest oddzielną odmianą cebuli, a po prostu młodą cebulą używaną do przygotowania rozsady lub do spożycia.

Warzywa na poplon

Jeżeli zastanawiasz się, jakie warzywa na poplon możesz zasadzić na zagonie, to również masz tu spory wybór, a wiele z nich to te same rośliny, które sadzone są jako przedplon.

Wspomniana wcześniej roszponka jest na przykład bardziej popularna jako poplon. Wysiewać ją można od lipca do połowy sierpnia. Kiedy minie 8 tygodni, można ją zbierać. Dobrze znosi ona niższe temperatury.

W pierwszej połowie sierpnia możesz wysiać też szpinak, który możesz wtedy zbierać w październiku.

_Szpinak

Rośliny strączkowate i bobowate są bardzo popularnym wyborem na późną uprawę. Fasola, gorczyca, czy łubin żółty, nie tylko dają smaczne plony, ale również mają właściwości neutralizujące i wiążące metale ciężkie. Dodatkowo wzbogacają one glebę w azot i stosowane są jako zielony nawóz na końcu sezonu.

Kalarepę jako poplon na przełomie czerwca i lipca przygotowana może być z rozsady, a sadzonki umieszcza się na zagonie w sierpniu. Mało jest przy tym roślin, które mają tak małe wymagania, jak ona. Ponieważ nie trzeba się o nią specjalnie troszczyć, jest idealnym wyborem dla mniej zaawansowanych miłośników uprawy warzyw. Jej okres wegetacji wynosi około 60 dni.

Nieco wcześniej, niż wiele innych roślin przeznaczonych na późny plon, bo w połowie lipca, możesz wysiać bezpośrednio do ziemi kapustę pekińską. Jeżeli wysiejesz ją w tym okresie, nie będzie konieczne stosowanie osłon. Można ją wysiać po tym okresie, ale tu osłony będą już konieczne, co wiąże się z większą ilością pracy. Kapusta pekińska wysiana po drugiej połowie lipca szybciej ulegnie też jarowizacji, a więc wybije w pęd kwiatostanowy i staje się niesmaczna. Niższe temperatury znacznie przyspieszają ten proces.

Pysznym warzywem na koniec sezonu jest też jarmuż, którego rozsadę umieszcza się na zagonach w czerwcu lub w lipcu. Roślina ta ma długi okres wegetacji, jednak bardzo odporna jest na przymrozki. Zbiór przeprowadza się w listopadzie, a nawet jeszcze w grudniu.

Dla wielu osób ulubionym poplonem jest rukola, której nasiona sieje się bezpośrednio do gruntu w sierpniu, aby po czasie 6 do 8 tygodni zbierać już pyszne listki. Trzeba ją jednak siać na stanowiskach nieco mniej nasłonecznionych, a do tego bardzo dbać o jej podlewanie. Przy braku spełnienia tych dwóch wymagań listki będą gorzkie.

Jak widać, optymalizacja wydajności małej działki jest skutecznie możliwa przy stosowaniu wczesnych i późnych upraw. Warto jednak wspomnieć, że czasami przedplonu i poplonu należy unikać. Zdarza się bowiem, że gleba nie jest bardzo żyzna i nie da ona rady wyżywić tylu roślin jedna po drugiej. Przedplony i poplony sieje się przede wszystkim na glebach żyznych, o które wcześniej się odpowiednio troszczono. Jeżeli zostały poprawnie zastosowane wszystkie procedury nawożenia i ogrodnictwa ekologicznego, to ziemia będzie bardzo żyzna i na oko już będzie widać, że jest w stanie zasilić wiele następujących po sobie plonów.

Jeżeli jednak ziemia nie wygląda na żyzną, a do tego zdarzało Ci się zaniedbywać harmonogram prac ogrodowych (co każdemu może się przecież zdarzyć), to wysiewaj na danym zagonie jedynie plon główny. Pomiędzy wysiewem kolejnych roślin na zagonie spulchniaj też ziemię i zadbaj o jej użyźnienie, stosując nawozy odpowiednie do roślin, które masz w najbliższym czasie zamiar na nich uprawiać. Idealnym i uniwersalnym nawozem będzie po prostu rozcieńczony biohumus.