Jakie rośliny posadzić w ogrodzie, aby odstraszyć kleszcze?

Sezon kleszczowy trwa od wiosny do późnej jesieni. Niebezpieczne dla zdrowia naszego, naszych dzieci i naszych czworonożnych pupili kleszcze mogą zaatakować nie tylko w lesie czy w parku, ale również w przydomowym ogrodzie. Pajęczaki te mogą przenosić poważne choroby takie jak borelioza czy kleszczowe zapalenie opon mózgowych. Dlatego, warto dobrze się zabezpieczać przed pójściem do lasu oraz zadać o to, by nie było ich w naszym ogrodzie.

Istnieje wiele skutecznych naturalnych oraz syntetycznych środków odstraszających kleszcze (repelenty na kleszcze). Powinniśmy je stosować zawsze, kiedy wybieramy się na wycieczkę do lasu czy spacer po parku. W ogrodzie natomiast warto stworzyć niekorzystne dla tych owadów warunki środowiskowe oraz posadzić rośliny, za których zapachem kleszcze nie przepadają, a znacznie zmniejszymy ryzyko ich pojawienia się. Sprawdź, jakich roślin nie lubią kleszcze i jak sprawić, aby trzymały się z daleka od naszego ogrodu.

Dlaczego w ogrodzie pojawiają się kleszcze?

Kleszcze to niewielkie pajęczaki, które w swoim cyklu rozwojowym potrzebują krwi żywiciela na przykład człowieka lub zwierzęcia. Dlatego zasiedlają one chętnie miejsca, gdzie jest duża szansa napotkania żywicieli. Mogą być to lasy czy parki, ale również przydomowe ogródki. Do człowieka oraz zwierząt zwabia kleszcze ciepło, zapach potu oraz wydychany dwutlenek węgla. Ugryzienie kleszcza często jest bezbolesne, a pajęczak potrafi żerować na ofierze nawet do kilkunastu dni niezauważony, po czym odpada ze skóry. Samo ugryzienie kleszcza nie jest groźne, ponieważ jest to niewielki owad. Za to dużym zagrożeniem dla zdrowia mogą być przenoszone przez kleszcze choroby jak choćby szczególnie niebezpieczna borelioza. Dlatego, obecność kleszczy w naszym przydomowym ogrodzie, nie jest pożądana.

Na szczęście możemy mocno ograniczyć lub zupełnie zlikwidować ich populację w ogródku. Istnieją na to skuteczne naturalne sposoby. W przypadku dużego nasilenia problemu można również wesprzeć się chemicznymi środkami zwalczającymi te owady. Warto zacząć od stworzenia w ogrodzie środowiska niesprzyjającego namnażaniu się kleszczy.

Idealne warunki dla kleszczy to:

• wilgoć,
• duże zacienienie,
• gęste krzewy,
• zaniedbane trawniki.

Unikajmy więc tworzenia takich siedlisk w naszym ogrodzie. Ważna też jest jego regularna pielęgnacja, ponieważ kleszcze o wiele częściej pojawiają się w ogrodach mocno zaniedbanych.

Kleszcze najczęściej bytują w miejscach wilgotnych na styku trawnika z drzewami lub krzewami liściastymi. Wiele osób uważa, że owady te zamieszkują drzewa i mogą nam spaść na głowę z jednego z nich. Nie jest to prawda. W istocie mogą one znajdować się na gałęziach, ale tylko tych nisko osadzonych - do wysokości około 150 cm. Preferują raczej krzewy liściaste oraz gęste trawy. Nie znajdziemy ich na wysokich drzewach iglastych.

Jakie rośliny posadzić w ogrodzie, aby odstraszyć kleszcze?

Możemy znacznie zmniejszyć ryzyko pojawienia się kleszczy w naszym ogródku, odpowiednio planując nasadzenia. Wiele gatunków roślin wydziela zapach, którego nie znoszą nie tylko kleszcze, ale także komary oraz uciążliwe meszki. Warto je posadzić, a unikniemy spotkania z tym kłopotliwymi owadami. Łatwe w uprawie gatunki roślin, których nie lubią kleszcze to:

1. Mięta pieprzowa

Mięta jest łatwa w uprawie, mało wymagająca, ładnie się rozrasta i możemy ją wykorzystać na co dzień w kuchni. Kleszcze bardzo nie lubią zapachu olejku eterycznego zawierającego mentol, jaki wydziela roślina. Jeśli w naszym ogrodzie znajdują się miejsca naturalnie cieniste oraz wilgotne, gdzie dociera niewiele promieni słonecznych, posadźmy tam właśnie miętę. Będzie się czuła na takim stanowisku znakomicie, a przy okazji jej zapach odstraszy kleszcze i komary.

Zgniecione listki mięty, napar miętowy lub olejek eteryczny z mięty mogą okazać się także bardzo pomocne, jeśli już zdarzy się, że pogryzą nas jakieś owady. Złagodzi on stan zapalny skóry, zmniejszy swędzenie, ból i zadziała antyseptycznie.

2. Tymianek

Ziele tymianku wydziela specyficzny, przyjemny dla nas, ale nielubiany przez kleszcze zapach. Jest to zasługa olejków eterycznych wydzielanych przez roślinę. Zawierają one takie substancje aktywne jak:

• tymol,
• cyneol,
• pinen,
• borneol,
• linalol,
• cymol.

Tymianek jest skutecznym repelentem odstraszającym takie owady jak kleszcze, meszki oraz komary. Ziele to ma również właściwości:

• przeciwzapalne,
• przeciwbakteryjne,
• antywirusowe,
• antyseptyczne.

Z tego powodu, jeśli już zdarzy się, że zostaniemy ugryzieni przez jakiegoś owada, warto zrobić napar z tymianu i przecierać nim kilka razy dziennie bolące miejsce na skórze.

3. Oregano

Oregano to aromatyczne zioło wywodzące się z południa Europy. Jest ono łatwe w uprawie i pasuje do wielu potraw warzywnych oraz mięsnych. Oregano lubi miejsca słoneczne i lekką przepuszczalną ziemię. Jest to roślina wytwarzająca olejek eteryczny o silnym działaniu.

Zawiera on:

• fenol,
• tymol,
• karwakol,
• bomeol,
• pinen,
• terpineol.

Zapachu oregano bardzo nie lubią kleszcze. Jeśli więc posadzimy go w naszym ogrodzie, wówczas te pajęczaki raczej się w nim nie pojawią. Warto również posadzić oregano w donicach lub skrzyniach i postawić przy wejściu do domu. Roślina bowiem skutecznie odstrasza również komary.

4. Rozmaryn

Rozmaryn ma charakterystyczny bardzo silny zapach zbliżony nieco do eukaliptusa. Jest to zimozielona łatwa w uprawie krzewinka, która lubi słoneczne stanowiska i przepuszczalne podłoże. Bardzo ładnie rośnie w naszym klimacie i świetnie nadaje się zarówno do gruntowej, jak i pojemnikowej uprawy w ogrodzie, na tarasie lub balkonie. Olejek eteryczny zawarty w roślinie skutecznie odstrasza kleszcze i komary.

W jego składzie znajdziemy takie substancje aktywne jak:

• cyneol,
• kamfora,
• alfa-pinen,
• werbenon,
• borneol.

W ogrodzie, w którym rośnie rozmaryn, bardzo rzadko pojawiają się kleszcze. Jest on silnym repelentem odstraszającym te owady. Warto to wykorzystać również podczas wycieczek do lasy czy nad wodę. Aby uniknąć ukąszenia przez komary lub kleszcze, możemy spryskać ubranie olejkiem rozmarynowym rozpuszczonym w wodzie, albo po prostu potrzeć skórę w kilku miejscach gałązką rozmarynu.

Zmiażdżone listki rozmarynu, napar rozmarynowy lub olejek eteryczny możemy również zastosować na ugryzienia owadów i wszelkie skaleczenia, ponieważ rozmaryn wykazuje silne działanie antyseptyczne, przeciwzapalne, antygrzybiczne i przyspiesza gojenie się skóry. Pamiętajmy jedynie, że nie można stosować olejku bezpośrednio przed wyjściem na słońce. Najlepiej nałożyć go na skórę wieczorem przed snem.

5. Lawenda

Lawenda jest jednym z najsilniej działających i najskuteczniejszych naturalnych repelentów. Bardzo nie lubią jej kleszcze, komary i meszki. Zdecydowanie warto więc posadzić lawendę w ogrodzie. Jest to roślina łatwa w uprawie, która preferuje stanowiska słoneczne i lekką próchniczą glebę. Lawenda wąskolistna jest dosyć odporna i powinna bez problemu przezimować w ogrodzie, natomiast lawenda francuska jest bardziej wrażliwa na chłody, dlatego zaleca się jej uprawę w donicach, a nie w gruncie. Dzięki temu można zabrać rośliny na zimę do pomieszczenia.

Lawenda jest rośliną silnie aromatyczną. Jej olejek eteryczny zawiera takie substancje czynne jak:

• l-linalol,
• octan linalolu,
• terpineol,
• garbniki,
• kumaryny,
• triterpeny.

Lawenda pięknie wygląda i cudownie pachnie. Jej przyjemny dla człowieka aromat jest jednak bardzo nielubiany przez kleszcze. Skutecznie odstrasza te pajęczaki, a także komary oraz meszki. Pamiętajmy, że zapachu lawendy nie lubią też koty, więc jeśli nasz pupil wychodzi na ogród, wówczas lepiej posadzić roślinę w jakimś oddalonym od wejścia do domu miejscu.

6. Aksamitki

Aksamitki to bardzo popularne kwiaty ogrodowe i balkonowe, które pięknie prezentując się na rabatach oraz w pojemnikach. Są one bardzo łatwe w uprawie, wytrzymałe, odporne na choroby i szkodniki. Najlepiej rosną na stanowiskach słonecznych w umiarkowanie żyznym próchnicznym podłożu.

Rośliny wydzielają bardzo specyficzny zapach, którego nie lubi wiele owadów. Nie tylko skutecznie odstraszają one kleszcze i komary, ale również wiele szkodników roślin ozdobnych, warzyw i owoców. Dlatego zdecydowanie warto posadzić aksamitki w ogrodzie. Są one dostępne w różnych wariantach kolorystycznych (od kremowych, poprzez słonecznie żółte, pomarańczowe po karminowo- pomarańczowe) oraz o różnych wysokościach, wielkości i w stopniu wypełnienia kwiatów. Do najpopularniejszych gatunków aksamitek należą aksamitka wzniesiona oraz aksamitka rozpierzchła.

Aksamitki zawierają nadającą im specyficzny zapach substancję chemiczną o nazwie α-Tertienyl, która jest przez nie wydzielana zarówno w powietrze, jak i do gleby. Jest ona skutecznym naturalnym repelentem.

7. Czosnek niedźwiedzi

Czosnek niedźwiedzi to łatwa w uprawie bylina o jadalnych aromatycznych liściach. Jej soczysta zieleń upiększy nasz ogród, a specyficzny aromat odstraszy z niego kleszcze. Czosnek niedźwiedzi warto posadzić w tych bardziej zacienionych i wilgotnych miejscach ogrodu. Roślina będzie się tam czuła doskonale i ładnie się rozrośnie, a przy okazji zapobiegnie zasiedleniu naszego ogrodu przez kleszcze.

Roślina wydziela silny czosnkowy aromat za sprawą zawartego w niej olejku eterycznego zawierającego siarczki i wielosiarczki alkilowe.

Czosnek niedźwiedzi pomoże nam szybko pozbyć się niechcianych pajęczaków z ogrodu.

Właściwości odstraszające kleszcze ma wiele popularnych ziół, warzyw i roślin ozdobnych. Oprócz wyżej opisanych, aby zniechęcić kleszcze do osiedlenia się w naszym ogrodzie, warto w nim posadzić również takie gatunki jak:

• kocimiętka,
• chrzan,
• cebula,
• pomidor,
• tatarak,
• wrotycz,
• powojnik,
• chryzantema dalmatyńska.

Naturalni wrogowie kleszczy również mogą pomóc nam pozbyć się ich z ogrodu. Należą do nich, chociażby:

• mrówki,
• chrząszcze,
• ryjówki,
• ropuchy,
• myszy,
• szczury,
• perliczki,
• kury,
• dzikie ptaki.

Znacznie zmniejszymy również prawdopodobieństwo pojawienia się kleszczy w naszym ogrodzie, unikając zbyt gęstego sadzenia roślin oraz tworzenia mocno zarośniętych i zaniedbanych miejsc. Bardzo ważne jest również regularne koszenie trawy, ponieważ to właśnie w niej często bytują kleszcze.

Jeżeli kleszczy jest w naszym ogrodzie bardzo dużo i nie radzimy sobie z nimi za pomocą naturalnych sposobów, wówczas konieczne jest zastosowanie chemicznych oprysków niszczących kleszcze. Specjalistyczne preparaty można kupić w sklepach ogrodniczych lub skorzystać z usług firmy ogrodniczej, która profesjonalnie i bezpiecznie wykona taki oprysk.

Bibliografia

• Burnie i inni, Botanica: ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0.
• Leokadia Witkowska-Żuk: Atlas roślinności lasów. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008, s. 443. ISBN 978-83-7073-649-1.
• Marian Nowiński: Dzieje upraw i roślin leczniczych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1983, s. 195-196. ISBN 83-09-00678-0.
• Teresa Lewkowicz- Mosiej: Leksykon roślin leczniczych. Warszawa: Świat Książki, 2003, ISBN -83-7311-644-3.
• Mateusz Emanuel Senderski: Prawie wszystko o ziołach, poradnik. Podkowa Leśna: Mateusz E. Senderski, 2015, s. 377. ISBN 978-83-924849-7-4.