Tuje od wielu lat cieszą się niesłabnącą popularnością. Te iglaki świetnie nadają się na żywopłoty, ale również często są stosowane jako samodzielna ozdoba ogrodu. Żywotniki dostępne są w licznych odmianach różniących się barwą i pokrojem. Dają one ogromne możliwości aranżacyjne zarówno w niewielkim ogródku przydomowym, jak i w bardzo rozległym ogrodzie. Jest to gatunek bardzo elegancki, a jednocześnie łatwy w uprawie.
Tuje są tak często wybierane do nasadzeń ogrodowych, ponieważ nie tylko są niezwykle dekoracyjne, ale również mało wymagające i dobrze tolerują różne warunki stanowiskowe. Żywotnik to gatunek iglasty niewymagający wielu zabiegów pielęgnacyjnych oraz odporny na choroby i szkodniki. Rośliny wykazują się też dobrą mrozoodpornością.
Żywotniki Thuja - najlepsze gatunki do ogrodu
Żywotniki to żywiczne zimozielone drzewa i krzewy iglaste z rodziny cyprysowatych - Cupressaceae. Pochodzą one z Azji oraz Ameryki Północnej, ale uprawiane są niemalże na całym świecie jako rośliny ozdobne.
Choć przyjemnie pachnące drewno żywotników jest miękkie, to wykazuje ono dosyć dużą odporność na próchnicę. Gałęzie tui są ułożone w jednej płaszczyźnie, a nakrzyżległe łuskowate liście okrywają gałązki.
Kwiaty żywotników są małe i niepozorne, rozdzielnopłciowe i jednopienne. Z kolei szyszki są małe, jajowate i składają się z zaledwie kilku łusek. Nasiona są eliptyczne i mogą być płasko oskrzydlone albo ziarnowate bez skrzydełek.
Przyjrzyjmy się bliżej poszczególnym gatunkom tui:
1. Żywotnik zachodni
Thuja occidentalis to najczęściej spotykany w ogrodach gatunek żywotnika. Dostępnych jest wiele odmian tego gatunku różniących się pokrojem, siłą wzrostu i zabarwieniem.
Do najczęściej uprawianychnależą:
Thuja Smaragd, znana również jako Szmaragd
To odmiana o zwartym stożkowym pokroju i silnym wzroście idealna na żywopłoty. Szyszki tej odmiany są niewielkie i mało dekoracyjne, a liście nie przebarwiają się zimą. Jest łatwa w uprawie.
Thuja Brabant
To odmiana o nieco luźniejszym pokroju i bardzo dynamicznym wzroście. Bardzo dobrze znosi cięcie i jest łatwa w formowaniu, dlatego również stanowi cenny materiał na żywopłoty. Odmiana ta ma niewielkie wymagania uprawowe i jest jeszcze odporniejsza niż Smaragd.
Aurescens
To stara Polska odmiana o bardzo dużej odporności. Osiąga wysokość do 6 metrów i ma pokrój stożkowy. Łuski tej odmiany mają kolor złocistozielony. Zdarza się, że brązowieją pod wpływem działania niskich temperatur w zimie. Odmiana ta ma niewielkie wymagania stanowiskowe, dobrą mrozoodporność, bardzo dobrze znosi cięcie i jest doskonała na żywopłoty formowane i nieformowane.
Yellow Ribbon
Jest odmianą stożkową o średnim wzroście - osiąga maksymalnie 2 metry. Igły mają złocistożółty, cytrynowożółty lub zielonożółty kolor. Piękne zabarwienie tej odmiany utrzymuje się również zimą. Jest to odmiana o nieco większych wymaganiach. Najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych, w glebie żyznej, zasobnej i odpowiednio wilgotnej.
Golden Tuffet
To karłowa odmiana żywotnika pozbawiona przewodnika. Osiąga ona zaledwie 30 cm wysokości i 80 szerokości. Gałązki są krótkie intensywnie rozgałęzione i lekko falowane, co sprawia, że roślina ma poduchowaty pokrój. Igiełkowate ulistnienie w zimie jest pomarańczowo-żółte, a latem zielone. Jest to odmiana mrozoodporna idealna na skalniaki i do kompozycji z innymi roślinami.
Rheingold
Jest odmianą niską osiągającą do 1 metra wysokości o stożkowatym pokroju i złocistożółtym zabarwieniu. Zimą przebarwia się na brązowo. Ma bardzo ciekawe dwupostaciowe gałązki - młode są igiełkowate, a z wiekiem przechodzą w wałeczkowate. Dobrze rośnie na stanowiskach słonecznych i w żyznych glebach. Jest to idealna odmiana do niewielkich ogródków przydomowych. Nadaje się na skalniaki oraz niskie formowane żywopłoty.
Hoseri
Jest polską karłowatą odmianą, osiągającą maksymalnie 40 cm wysokości. Ma kulisty pokrój i ciemnozielony intensywny kolor. Preferuje żyzną lekko kwaśną glebę. Sprawdzi się na skalnikach, w kompozycjach rabatowych wielogatunkowych lub z innymi odmianami żywotników.
2. Żywotnik wschodni
Do gatunku Platycladus orientalis (biota wschodnia, dawniej żywotnik wschodni) zaliczamy rośliny wolno rosnące w formie krzewów lub niskich drzew - do 10 metrów. Jest to gatunek pochodzący z Azji - północne Chiny, Mandżuria, Korea.
Gałęzie tego gatunku są skierowane ku górze i wachlarzowo rozgałęzione. Liście są łuskowate, intensywnie zielone i przylegają do pędów. Zimą często przebarwiają się na brązowo. Szyszki osiągają do 2,5 cm. Są one nieco mniej popularne niż żywotniki zachodnie ze względu na niższą mrozoodporność. Lubią stanowiska zaciszne i ciepłe, ale nie są zbyt wymagające w stosunku do gleby i dobrze znoszą nawet czasowe przesuszenie. Jest to gatunek łatwy w uprawie, ale trzeba pamiętać o należytym zabezpieczeniu roślin na zimę, aby nie przemarzły - zwłaszcza we wschodnich rejonach kraju.
Najpiękniejsze odmiany żywotnika wschodniego to:
Smolin
To Polska odmiana wyselekcjonowana przez Jerzego Smolina w szkółce w Kluczborku. Ma ona pokrój kolumnowy. Rośnie wolno i osiąga wysokość do 2 metrów. Lubi stanowiska słoneczne i gleby umiarkowanie wilgotne próchniczne, o odczynie lekko kwaśnym. Liście w formie łusek są obustronnie soczyście zielone. Odmiana ta nie lubi silnych wiatrów i trzeba ją zabezpieczyć przed zimą, ponieważ w chłodniejszych regionach może nieco przemarzać.
Pyramidalis aurea
Jest smukłym krzewem o umiarkowanym tempie wzrostu, który osiąga maksymalnie 1,5 m wysokości. Młode rośliny mają pokrój stożkowy, starsze kolumnowy. Łuskowate listki mają odcień złocistożółty, a jesienią przebarwiają się na pomarańczowo lub brązowo. Odmiana ta lubi stanowiska słoneczne, ciepłe i osłonięte od wiatru. Jest w pełni mrozoodporna.
Aurea Nana
To niska odmiana osiągająca maksymalnie 1,5 metra o bardzo dekoracyjnym żółtym zabarwieniu liści. Przyrasta bardzo wolno, a jego pokrój jest krzewiasty. Drobne wachlarzykowate gałązki tej odmiany są ustawione pionowo blisko siebie. Aurea Nana dobrze znosi formowanie. Lubi stanowiska ciepłe i osłonięte od wiatru.
Morgan
Jest to niski (do 70 cm wysokości) krzew o jajowatym pokroju. Ma płaskie i krótkie żywozielone wybarwione gałązki. Młode przyrosty są jaśniejsze. Zimą krzew przebarwia się na pomarańczowo lub rdzawo. Jest to odmiana mało wymagająca i łatwa w uprawie. Lubi zaciszne i ciepłe stanowiska osłonięte od wiatru. We wschodnich rejonach Polski może zimą przemarzać, dlatego wymaga okrycia. Jest to odmiana idealna do ogródków skalnych.
Justyna
To odmiana karłowa o kolumnowym pokroju. Rośliny osiągają do 1 metra wysokości. Justyna jest gęsto ulistniona i ma kolor żywozielony. Jest to odmiana bardzo dekoracyjna lubiana również ze względu na swoje niskie wymagania i łatwość uprawy. Jest odporna na działanie niskich temperatur, preferuje umiarkowanie wilgotną glebę i słoneczne stanowiska. Świetna do ogrodów skalnych oraz do sadzenia w grupach.
3. Żywotnik olbrzymi
Thuja picata to duże drzewo w większości odmian o pokroju stożkowatnym. W uprawie może osiągnąć do 30 metrów wysokości, a naturze nawet 60-65. W stanie dzikim żywotnik olbrzymi występuje w Ameryce Północnej. Gałęzie drzewa są ułożone wachlarzowato, a liście są spłaszczone, łuskowate, z wierzchu ciemnozielone, a od spodu sinawe. Szyszki osiągają maksymalnie 2 cm. Gatunek ten nie lubi silnych mrozów i gwałtownego wiatru. Najlepiej czuje się na stanowisku umiarkowanie słonecznym, w żyznej glebie. Ze względu na swoją wielkość, najczęściej jest wybierany do nasadzeń parkowych lub w dużych ogrodach.
Polecane odmiany żywotnika olbrzymiego to:
Kórnik
To piękna odmiana została wyhodowana w arboretum kórnickim. Charakteryzuje się ona szybkim wzrostem i stożkowatym pokrojem. Osiąga maksymalnie 3 metry. Preferuje gleby próchniczne, żyzne i przepuszczalne. Dobrze rośnie zarówno w słońcu, jak i w półcieniu. Jest łatwa w uprawie, tolerancyjna względem odczynu gleby oraz całkowicie mrozoodporna.
Zebrina
To odmiana silnie rosnąca o pokroju szeroko stożkowatym. Dorasta do 2,5 metra wysokości. Ma niezwykle dekoracyjne paskowane pędy. Początkowo są one zielone ze złocistymi przebarwieniami, z czasem bieleją. Zebrina jest łatwa w uprawie i mrozoodporna. Najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych, nie lubi cienia. Preferuje gleby lekkie, ale żyzne. Jest to odmiana długowieczna.
Copper Gold
To mały krzew o stożkowym pokroju. Osiąga maksymalnie do 1 metra wysokości. Wzniesione pędy rośliny są na wierzchołku miedziane, a w środku krzewu zielone. Lubi gleby żyzne, przepuszczalne i wilgotne oraz słoneczne, osłonięte od silnych wiatrów stanowiska. Jest to odmiana bardzo popularna w niewielkich przydomowych ogródkach.
4. Żywotnik japoński
Thuja standishi to wiecznie zielone drzewo o szeroko stożkowatej koronie. Jego gałęzie rozstawione są na kształt kandelabru. Kora tego żywotnika jest miedzianoczerwona. Szyszki żeńskie osiągają 13 mm, mają kolor brązowy. Wszystkie zielone części tego żywotnika po roztarciu w palcach wydają specyficzny przyjemny zapach przypominający woń eukaliptusa z nutą cytrusową. Żywotniki japońskie są rzadziej spotykane w ogrodach prywatnych, za to można je podziwiać w ogrodach botanicznych. Jest to gatunek mniej popularny, wybierany raczej przez pasjonatów ogrodnictwa. Jest odporny na działanie niskich temperatur. Rośnie wolno. Najlepiej rośnie na stanowiskach słonecznych, osłoniętych od wiatru. Najlepiej rośnie na glebach żyznych, ale poradzi sobie także w tych lekkich - nawet w piaskach.
W uprawie amatorskiej w Polsce najczęściej możemy spotkać się z żywotnikiem Green Giant, który stanowi hybrydę żywotnika japońskiego z olbrzymim. Rośnie on znacznie szybciej niż żywotnik japoński i ma bardzo ładny ciekawy pokrój.
5. Żywotnik koreański
Choć Thuja koraiensis to także stosunkowo rzadko wybierany gatunek, to warto się nim zainteresować, ponieważ jest to wyjątkowy żywotnik o bardzo dekoracyjnych srebrzyście połyskujących od spodu gałązkach. Żaden inny gatunek nie ma tak dekoracyjnych gałęzi. Ponadto jego zielone części roztarte w palcach wydzielają miły marcepanowy zapach. Jest to niewielkie drzewo dorastające do około 2 metrów. Szyszki męskie są purpurowo czerwone, a żeńskie zielone, a po dojrzeniu brązowe i osiągają do 10 mm długości. Przez lata nie wykształca wyraźnego przewodnika i ma pokrój raczej krzaczasty. Jego wymagania są podobne do poprzedniego gatunku. Również preferuje miejsca słoneczne i bezwietrzne oraz lekko kwaśne umiarkowanie wilgotne podłoże. Jest wytrzymały na mrozy.
Ciekawą odmianą o szaro błękitnie zabarwionych łuskowatych listach jest Glauca Prostrata.
6. Żywotnik pośredni
Jest to mieszaniec żywotnika olbrzymiego oraz zachodniego. Gatunek Thuja plicatoides bywa nazywany również nibyolbrzymim. Jest to gatunek bardziej popularny niż dwa poprzednie. Jego mrozoodporność jest dobra. Lubi stanowiska nasłonecznione i żyzną próchniczną glebę. Wydziela przyjemny żywiczny zapach.
Piękną odmianą jest przebarwiona na kolor cytrynowy Aureospicata.
Jak sadzić tuje?
Sadzenie żywotników nie jest trudne. Tuje możemy zasadzić jako solitery lub w formie żywopłotu. Rośliny kupimy w szkółkach drzew i krzewów oraz centrach ogrodniczych, a także w marketach budowlanych z asortymentem ogrodniczym. Dokonując zakupu, zwróćmy uwagę na to, by rośliny były w dobrej kondycji, nie miały zniszczonych i podsychających pędów.
Żywotniki najlepiej sadzić w okresie od połowy kwietnia do połowy września. Przed przystąpieniem do sadzenia, donice z roślinami wstawiamy do wody, aby podłoże ładnie nasiąkło. Następnie kopiemy dołek do sadzenia. Powinien on być co najmniej dwa razy większy niż bryła korzeniowa żywotnika. Jego dno wypełniamy mieszanką żyznej ziemi i torfu lub podłożem dla iglaków.
Należy pamiętać o sadzeniu roślin w odpowiedniej odległości od siebie, aby mogły się w przyszłości należycie rozrosnąć. Przed rozpoczęciem sadzenia, warto zatem dowiedzieć się, jaką siłę wzrostu ma wybrany gatunek, odmiana żywotnika. Nawet jeśli chcemy uzyskać gęsty żywopłot, nie należy sadzić poszczególnych krzewów w odległościach mniejszych niż 50 cm. Po posadzeniu rośliny trzeba podlać.
Tuje można ściółkować korą, co zapobiegnie pojawianiu się nadmiernej ilości chwastów oraz szybkiemu parowaniu wody z podłoża.
Tuje (thuje) to rośliny, które możemy wykorzystać nie tylko do dekoracji ogrodu. Żywotniki na balkonie i tarasie to powszechny widok. Rośliny te świetnie rosną w pojemnikach. Pamiętajmy jedynie, aby regularnie je podlewać, ponieważ podłoże w doniczkach szybciej przesycha. Nalezy także zabezpieczyć doniczki przed mrozem. Na balkonie świetnie sprawdzą się odmiany niskie i płożące. Można je wykorzystać do stworzenia pięknych kompozycji z kwitnącymi roślinami zarówno jednorocznymi jak i wieloletnimi. Z kolei w ogrodzie duże gatunki żywotników pięknie wyglądają sadzone pojedynczo lub w niewielkich grupach. Odmiany karłowe są idealne na skalniaki i obwódki rabat, a odmiany płożące pięknie pokryją podłoże gęstym zielonym dywanem.
Komentarze